Dukla

DUKLA – miasto nad Jasiołką, na płn. pograniczu Beskidu Niskiego, w archidiecezji przemyskiej. Powstało przy szlaku handlowym na Węgry zwanym traktem dukielskim. Miasto związane jest ze świętym Janem z Dukli.

Święty Jan urodził się w Dukli na początku XV w. (dokładna data nie jest znana). Około 1435 wstąpił do zakonu franciszkanów konwentualnych. W tym zgromadzeniu sprawował urząd gwardiana najpierw w Krośnie, a następnie we Lwowie, gdzie pełnił również funkcję kustosza kustodii ruskiej w latach 1443-1461. Najprawdopodobniej w 1463 św. Jan przeniósł się do zgromadzenia bernardynów. Aby uniknąć ewentualnych utrudnień (np. sprzeciwu przełożonych) i uzyskać formalne pozwolenie wykorzystał przybycie do Lwowa prowincjała Mikołaja Stryczka. Podczas uczty wydanej przez rajców miejskich św. Jan zapytał prowincjała, czy mógłby pójść do bernardynów. Prowincjał udzielił mu pozwolenia, myśląc, że chodzi o zwykłe odwiedziny. Franciszkanie nie potrafili zmusić św. Jana do powrotu, ponieważ prowincjał udzielił zgody w obecności wielu świadków. U bernardynów, podobnie jak i u franciszkanów, św. Jan zasłynął jako kaznodzieja i spowiednik. Zmarł 29 września 1484 i został pochowany w kościele klasztornym bernardynów we Lwowie.

Kult Jana z Dukli rozwinął się jeszcze przed rokiem 1615, kiedy to rozpoczęto urzędowe starania o jego beatyfikację. Największą cześć oddawano mu we Lwowie, gdzie spoczywały jego relikwie. Oprócz mieszczan lwowskich do jego grobu przybywali pielgrzymi m.in. z Drohobycza, Gródka, Mościsk, Sambora, Sokala tudzież Lublina i Trembowli. Również wśród żołnierzy jego kult był bardzo rozpowszechniony. Stało się to za przyczyną kapelanów, którymi najczęściej byli bernardyni. Zakonnicy założyli nawet bractwo wojskowe św. Michała. Największym świętem żołnierskim była wtedy uroczystość św. Michała 29 września – wtedy też przypadała rocznica śmierci św. Jana.

Na znaczne ożywienie kultu Jana z Dukli miała wpływ jego beatyfikacja, dokonana 21 stycznia 1733 przez papieża Klemensa XII. Ten sam papież w roku 1739, m.in. na prośbę króla Augusta III i magistratu lwowskiego, ogłosił błogosławionego patronem Korony i Litwy.

W 1740 przybyli do Dukli bernardyni, którzy wprowadzili święto bł. Jana. Metropolita lwowski Mikołaj Ignacy Wyżycki podarował klasztorowi cząstkę relikwii w srebrnym relikwiarzu w kształcie monstrancji. W 1770 klasztor otrzymał drugą cząstkę relikwii. Przysłany ze Lwowa kuty w srebrze, duży barokowy relikwiarz zawierał ramię bł. Jana.

Trwający od 1949 proces kanonizacyjny zakończył się 10 czerwca 1997. Tego dnia Ojciec Święty Jan Paweł II podczas uroczystej mszy świętej w Krośnie, będącej jednym z punktów czwartej Pielgrzymki do Ojczyzny, ogłosił Jana z Dukli świętym Kościoła katolickiego.

W Dukli głównym miejscem kultu św. Jana jest kościół klasztorny bernardynów, zbudowany w latach 1761-1764. Wnętrze kościoła zdobi polichromia przedstawiająca sceny z życia świętego i wydarzenia związane z jego kultem. W kaplicy św. Jana znajduje się relikwiarz z jego szczątkami. Drugim miejscem związanym ze świętym jest położona nad Trzcianą, ok. 5 km na południe od Dukli, tzw. pustelnia na puszczy. Według tradycji tutaj po opuszczeniu rodzinnego domu miał on przebywać przez kilka lat jako pustelnik. Tutaj też miał go odwiedzić, w czasie swej pielgrzymki z Krakowa do Rzymu, św. Jan Kanty. Obecnie „na puszczy” znajduje się murowany kościółek wzniesiony w latach 1906-1908 na miejscu wcześniejszej drewnianej kaplicy. Obok tej świątyni znajduje się tzw. domek pustelnika. W okresie od maja do września przebywa w nim pustelnik – bernardyn z dukielskiego klasztoru. Poniżej kościółka bije źródło uważane za cudowne. Na drugim brzegu Jasiołki, na stokach Cergowej, stoi kapliczka „Złota Studzienka” – również ze źródłem cudownej wody – w miejscu związanym z pobytem św. Jana z Dukli. W czerwcu 1997 do relikwii świętego w Dukli pielgrzymował Jan Paweł II.