Kreta, wakacje u Minosa

Kreta, największa spośród tysięcy wysp greckich i piątą co do wielkości w basenie Morza Śródziemnego, jej pięknem zachwycał się najsłynniejszy poeta grecki – Homer:

„Kreta, wyspa śród morskiej rzucona otchłani,
Żyzna, pełna uroków – a siedzą tam na niéj
Roje luda, a liczy dziewięćdziesiąt grodów.
Moc tam różnego szczepu i mowy narodów”
Prawie 3 tysiące lat minęło od kiedy  Homer napisał te słowa, a Kreta nie straciła swojego uroku i nieustannie zachwyca.
Moni Chryssoskalitis- wzniesiony na skalistym cyplu klasztor Matki Boskiej od Złotych Stopni
Kreta  jest największą grecką wyspą, jej linia brzegowa ma długość ok. 1040 km, największym miastem jest Heraklion (Iraklion). Populacja wyspy liczy ok. 650 tys. ludzi, czyli tyle co większe polskie miasto.  Drugim pod względem wielkości, a zarazem najpiękniejszym miastem na Krecie, jest Chania; trzecim jest Rethymnon. Kreta dzieli się na 4 regiony adminstracyjne: Chania, Retimno, Heraklion i Lasiti. Na wyspę można dotrzeć samolotem do jednego z dwóch portów lotniczych w Heraklionie  i  w Chani.

Kreta zachwyca swą różnorodnością – dzikie i niedostępnych pasma górskie doskonale współgrają z błękitem krystalicznie czystego morza. Krajobraz wyspy tworzą skaliste wybrzeża przeplatające się z rajskimi plażami Balos, Falassarna, Elafonissi czy leżąca 15 minut spacerem od niej  Plaża Cedrowa, oraz porośnięte tropikalną roślinnością plaże Preveli i Vai. Lato na wyspie jest gorące i suche. W rejonach górskich opady są dużo wyższe niż w reszcie wyspy, szczyty często pokrywa śnieg (od listopada do maja). Roślinność jest skąpa, bujniej rozwija się w wilgotniejszych rejonach.

Kreta- bajeczna plaża Elafonissi, błękit wody i różowy piasek

 

Na wyspie przeplata się nowoczesność i tradycja. Wielkie kompleksy turystyczne, szczególnie wzdłuż północnego wybrzeża wyspy i wspaniałe, kultywujące kreteńską tradycję wioski jak np. Fodele (miejsce urodzenia El Greco), Milia (odrestaurowana, tradycyjna kreteńska wioska położona w górach), Elos (znane z corocznego święto kasztana) czy Anogia współistnieją tworząc wyjątkowy charakter wyspy, sprzyjający wypoczynkowi jaki i zwiedzaniu. Gdy opuścimy główne drogi możemy zobaczyć wioski gdzie, czas zatrzymał się wiele lat temu. Na wyspie napotykamy również świadectwa niezwykłej i bogatej cywilizacji minojskiej: Knossos, Fajstos, Gortyna, Malia, czy Kato Zakros, czy miejsca świadczące o bohaterstwie Kreteńczyków – jak np. Klasztor Moni Arkadi.

Kreta powstała z wypiętrzających się podwodnych łańcuchów górskich, 15 milionów lat temu była częścią Europy kontynentalnej. Wyspa jest w ciągłym ruchu, obecnie przesuwa się na południe z prędkością ok. centymetra na ćwierć wieku. Ruch lądu odbywa się również w pionie, zachodnia część wyspy unosi się, podczas gdy wschodnia zanurza się w głąb. Różnice te są liczone już w metrach i starożytne porty na zachodzie, dziś leżą na skałach (np. port w Falasarnie), a porty na wschodzie na dnie morskim (np. Olaus).

MINOJCZYCY I ICH DZIEJE
Ojczyzną najstarszej z wielkich cywilizacji świata greckiego jest Kreta. Zanim  w Grecji pojawili się Grecy, ponad tysiąc lat przed powstaniem w Atenach Partenonu, niemal dwa tysiące lat przed Cezarem, Kreteńczycy wznosili pałace, które swym rozmachem i rozwiązaniami technicznymi wprawiają nas ciągle w zachwyt.

Z mitów greckich znamy postać Minosa, legendarnego władcy Knossos. Na jego rozkaz Ateńczyk Dedal wzniósł słynny labirynt, wielką budowlę o tak powikłanym planie, że opuszczenie jej było niemożliwe. Jedynym mieszkańcem labiryntu był Minotaur, syn Minosa- pół człowiek, pół byk. Wedle mitu co dziewięć lat mieszkańcy odległych Aten, które znalazły się pod władaniem potężnego króla Knossos, składali ofiarę- siedem dziewcząt i siedmiu młodzieńców, których pożerał mieszkający w labiryncie potwór. Od daniny uwolnił Ateńczyków Tezeusz. Z pomocą zakochanej w nim Ariadny, która wskazała mu sposób opuszczenia labiryntu (nić Ariadny), po zabiciu Minotaura bezpiecznie wydostał się na zewnątrz.
O Minosie wspominają również dwaj wielcy greccy historycy żyjący w V w.p.n.e., Herodot i Tukidydes, uznając go za pierwszego w historii władcę, który dzięki silnej flocie zdobył panowanie na morzu.

ODKRYCIA EVANSA
Aż do początku XX w. nasza wiedza o królestwie Minosa niewiele wykraczała poza przytoczone wyżej informacje, sytuując Kretę w sferze mitu aniżeli historii. Zmianę przyniosło odkrycie przez Arthura Johna Evansa pałacu w Knossos. Bez wahania uznał on budowlę wzniesioną w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. za pałac Minosa i nadał nieznanej dotąd cywilizacji nazwę minojska. Znaleziska z Knossos potwierdzały tradycję mityczną.  Obszerny, złożony z setek pomieszczeń pałac przywoływał skojarzenia z labiryntem. Wizerunki byka na malowidłach ściennych i pieczęciach sugerowały związek z Minotaurem.
Dalsze odkrycia, zwłaszcza pałaców w Fajstos, Kato Zakro i Mallii, a następnie zespołów w Chanii, Palaikastro i Archanes, wzbogaciły wiedzę o Krecie minojskiej. Dzisiaj wiemy o niej znacznie więcej niż Evans, którego śmiałe interpretacje i rekonstrukcje na długo utrwaliły wyidealizowany obraz Krety- kraju, gdzie w zaciszu pałaców wyposażonych w łazienki i baseny, wiedziono żywot wolny od trosk i wojen.

PAŁAC W KNOSSOS