Trasa Stróża – Szastarka

STRÓŻA

Wieś wzmiankowana w 1260 r. z racji powołania tam parafii rzymskokatolickiej. Kaplica Świętej Trójcy, murowana, wzniesiona w l. 1766-67 jako wotywna fundacji Teresy z Michowskich Zamoyskiej, późnobarokowa, na rzucie trójkąta równobocznego, z kwadratową kruchtą. Ołtarz barokowy iluzjonistyczny z 2 poł. XVIII w. Na cmentarzu paraf, mogiły partyzantów z okresu II wojny światowej.

3 km na wsch. Karpiówka. Wieś spacyfikowana przez hitlerowców 31 grudnia 1943 r. Zginęło wówczas 53 jej mieszkańców, 10 skierowano do obozu w Oświęcimiu. We wsi pomnik i cmentarz ofiar.

Skrzyżowanie dróg. 3 km na pd. zach. od skrzyżowania – Rzeczyca Księża. We wsi kościół paraf. Świętego Krzyża, drewniany, z 1472 r., zbudowany przez kanoników regularnych z Kraśnika. Ołtarz główny późnorenesansowy z 1 poł. XVII w. Późnorenesansowy obraz „Hołd Trzech Króli” z XVI/XVII w., malowany na desce. Wnętrze kościoła pokryte polichromią z poł. XIX w. Drewniana dzwonnica z 2 poł. XIX w.

POLICHNA PIERWSZA

We wsi kościół paraf. św. Jana Vianney, murowany, wzniesiony w 1. 1929-31 wg proj. Aleksandra Gruchalskiego. W bocznym ołtarzu obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w. przywieziony z kościoła paraf, w Lubomli na Wołyniu w 1944 r. Na cmentarzu paraf, mogiła i pomnik 13 żołnierzy polskich z grupy płk. Tadeusza Zieleniewskiego poległych 29-30 września 1939 r.

15 km na wsch. Batorz. Wieś w dolinie rz. Por, siedziba urzędu gminy.
Powstała w pobliżu grodziska obronnego z VIII w. należącego być może do Grodów Czerwieńskich. Parafia istniała, już w poi. XV w. W 1604 r. została włączona w skład ordynacji zamojskiej przez Jana Zamoyskiego, który ustanowił tu siedzibę klucza dóbr. W XVII w. powstały browar, młyn i winnica. 6 września 1863 r. doszło do bitwy oddziałów powstańczych pod dow. Marcina Borelowskiego-Lelewela i Kajetana Cieszkowskiego-Ćwieka z wojskiem rosyjskim. W walce poległo 30, a zostało rannych blisko 50 powstańców. Wśród poległych był M. Borelowski-Lelewel.
Kościół paraf. św. Stanisława Biskupa, murowany, wzniesiony w l. 1881-83. Wewnątrz obraz patrona namalowany przez Wojciecha Gersona w 1891 r. i obraz Matki Boskiej z XVIII w. Murowana dzwonnica z 1890 r. Na Sowiej Górze (310 m n.p.m.) kopiec pamiątkowy usypany w 1933 r. i obelisk z medalionem portretowym ku czci M. Borelowskiego-Lelewela i jego ludzi. Na obelisku napis „Przechodniu! Powiedz Ojczyźnie, że za ukochanie jej tuśmy polegli”. Obok dębowy słup upamiętniający huzarów węgierskich – uczestników powstania styczniowego. Na cmentarzu paraf. (teren d. grodziska) zbiorowa mogiła powstańców 1863 r., w której pochowany jest m.in. Marcin Borelowski-Lelewel oraz Węgrzy uczestniczący w walce po stronie Polaków.

4 km na pn. Szastarka. Wieś, siedziba urzędu gminy. Założona w XVIII w. na terenie ordynacji zamojskiej. W okresie międzywojennym powstał tu ogromny magazyn benzyny lotniczej o pojemności 30 min litrów. Magazyn częściowo został zniszczony przez wycofujące się ze wsi wojsko polskie 14 września 1939 r. Stacja kolejowa (linia Kraśnik-Rozwadów) była wielokrotnie miejscem ataków partyzanckich na transporty wojskowe.