BARDO ŚLĄSKIE (do 1945 Wartha, Warta) – sanktuarium Matki Bożej Dolnośląskiej Strażniczki Wiary, miasto położone nad Nysą Kłodzką, 80 km na południe od Wrocławia, w archidiecezji wrocławskiej.

Sanktuarium w Bardo Śląskim opiekowali się w latach 1189-1210 oo. joannici, następnie oo. augustianie (1210-1247), oo. cystersi (1247-1810), a od 1900 oo. redemptoryści.

Sanktuarium w Bardo Śląskim zaliczane jest do najstarszych ośrodków kultu maryjnego na ziemiach polskich. Pierwsza wzmianka o kaplicy poświęconej Matce Bożej pochodzi już z 1096. Według tradycji, początek ośrodka kultu maryjnego w Bardo Śląskim łączy się z osobą pobożnego młodzieńca, któremu w 1200 ukazała się podczas modlitwy Panna Maryja i podarowała figurkę. Młodzieniec umieścił statuetkę na drzewie. W kilkadziesiąt lat później w tym miejscu został uzdrowiony czeski rycerz. Prawdopodobnie to wydarzenie spowodowało, że do Barda zaczęli przybywać pielgrzymi. Łaskami słynąca figurka Matki Bożej Bardzkiej, wykonana w drewnie lipowym, uważana jest za najstarszą rzeźbę romańską na Dolnym Śląsku. Reprezentuje typ Madonny Tronującej. Przedstawia Maryję siedzącą na tronie, jako Królową, która trzyma w jednym ręku kulę ziemską, a na drugim Dzieciątko Jezus. Dzieciątko natomiast w jednej ręce trzyma książkę, a drugą wznosi w geście błogosławieństwa.

W 1189 wrocławski biskup Zyrosław II powierzył opiekę nad kaplicą w Bardo Śląskim zakonowi joannitów. Potem miejscowość została przekazana cystersom i w latach 1247-1810 należała do majątku klasztoru w Kamieńcu Ząbkowickim (Kamenec, Camentz). Cystersi założyli w Bardo Śląskim probostwo oraz zbudowali w 1315 pierwszy kamienny kościół zwany czeskim, w którym potem umieszczono figurkę Matki Bożej Bardzkiej. Duży ruch pielgrzymkowy spowodował, że w 1411 został zbudowany drugi kościół, zwany niemieckim.

Tradycja podaje, że na początku XV w. na Górze Bardzkiej nastąpiło kolejne objawienie Maryi. Matka Boża płakała nad ludzką niedolą w zbliżającej się wojnie. Jako znak prawdziwości objawienia odcisnęła ślady stóp i rąk na skale. Wydarzenie to upamiętnia kapliczka zbudowana na szczycie góry.

W czasie wojen husyckich kościół został spalony, a figurę Matki Bożej uratował pewien zakonnik. Mnich, osłaniając Madonnę własnym ciałem, zginął w płomieniach.

Ruch pielgrzymkowy zaczyna się ponownie rozwijać na pocz. XVII w. W tym okresie rocznie pielgrzymowało do Bardo Śląskiego około 150 tys. osób. Z rzeźbą Matki Bożej Bardzkiej łączy się wiele cudów. W związku z rozwijającym się kultem Matki Bożej Bardzkiej, z inicjatywy opata Fabiana z Kamieńca Ząbkowickiego, wybudowano w 1619 kaplicę Marii Panny, w której umieszczono figurkę Matki Bożej Bardzkiej. Z obawy przed profanacją, w czasie wojny trzydziestoletniej figurka została przeniesiona do kościoła oo. Jezuitów w Kłodzku. W 1644 wróciła z powrotem do Bardo Śląskego. W związku z tym „powrotem” opat Kaszpar odnowił kościół, który poświęcono w 1659. Do ponownej przebudowy kompleksu pielgrzymkowego doszło w latach 1686-1704. W 1769 wzdłuż niemieckiej drogi na Górę Bardzką zbudowano stacje drogi krzyżowej. Polska droga krzyżowa na zboczu Góry Bardzkiej została zbudowana w latach 1833-1839. Kamieniecki klasztor oo. Cystersów władze pruskie zlikwidowały w 1810, a pozbawiony dotychczasowych opiekunów kościół pielgrzymkowy w Bardo Śląskim przemianowano na parafialny.

W 1900 opieka nad sanktuarium została powierzona oo. redemptorystom. To z ich inicjatywy rozpoczęto budowę kaplic różańcowych oraz zbudowano kaplicę przy Źródle Marii na zboczu Góry Bardzkiej, które znane było od 300 lat.

Pielgrzymki stanowe do Bardo zostały zapoczątkowane w czasie pierwszej wojny światowej przez kobiety z Nowego Miasta. Pierwsza pielgrzymka stanowa mężczyzn odbyła się 8 września 1920, od 1930 odbywają się pielgrzymki młodzieży męskiej, a od 1935 – pielgrzymki kobiet i młodzieży żeńskiej. Przed drugą wojną światową przybywało do B.S. około 200 tys. pielgrzymów z Polski, Niemiec i Czech.

Po drugiej wojnie światowej większość mieszkańców z Bardo Śląskie przesiedlono do Maria Veen. Zabrali ze sobą kopię figurki Matki Bożej Bardzkiej wykonaną przez pana Górlicha i umieścili w miejscowym kościele.

3 lipca 1966 arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek ukoronował Matkę Bożą Bardzką koronami poświęconymi przez papieża Pawła VI.

W latach 80. i na początku 90. do sanktuarium przybywało od 10 do 30 tys. pielgrzymów rocznie. Szczyt sezonu pielgrzymkowego przypada na okres od maja do października. Pielgrzymi i turyści zwiedzają salę wotywną, Muzeum Sztuki Sakralnej, w którym zgromadzone są wota (głównie obrazy), oraz ruchomą szopkę w krypcie pod kościołem.

Główne uroczystości religijne: odpust Nawiedzenia NMP (31 maja), Matki Bożej Bardzkiej (pierwsza niedziela lipca), odpust Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia), odpust Narodzenia NMP (8 września).